مروری بر‌ تولید و ارزیابی اثر پپتیدهای زیست‌ فعال بر سلامت انسان و حیوانات

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشجوی دکتری تخصصی گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پپتیدهای زیست‌ فعال، مشتقات پروتئینی خاصّی هستند که فعالیت‌های ویژه آن‌ها بر مبنای ترکیب و توالی اسیدهای آمینۀ موجود در ساختار شیمیایی آن‌ها است. این ترکیبات با تأثیر بر سیستم‌های گوارشی، غدد درون ریز، قلب و عروق، سیستم ایمنی و اعصاب می‌توانند نقش مهمّی در سلامت انسان ایفا کنند. پپتیدهای زیست فعال، نسل جدیدی از تنظیم کننده‌های فعال بیولوژیکی محسوب شده و نقش مؤثری در پیشگیری و درمان بیماری‌های متعدد دارند. همچنین مشخص شده است که این ترکیبات با جلوگیری از اکسیداسیون و فساد میکروبی قادر به حفظ کیفیت مواد غذایی هستند. اهمیّت و خواص پپتیدهای زیست فعال باعث تشویق جامعۀ علمی، خصوصاً محققان علوم صنایع غذایی، در راستای دستیابی و توسعه افزودنی‌های غذایی جدید و محصولات کاربردی بر پایۀ این پپتیدها شده‌اند. منابع زیادی برای تولید پپتیدها از پروتئین‌ها وجود دارد که از این قبیل می‌توان به انواع منابع جانوری و گیاهی اشاره کرد. در این بین پروتئین‌های شیر به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع قابل استفاده در این زمینه مطرح شده است. در مطالعۀ حاضر، به جدیدترین یافته‌های به دست آمده در سال‌های اخیر در رابطه با تولید، شناسایی و خواص پپتیدهای زیست فعال پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


ربیعی، ث.، نیکو، م.، رضایی، م.، و رفیعیان کوپایی، م. (۱۳۹۷). "مروری بر اثرات پپتیدهای زیست فعال آبزیان در مدل­‌های جانوری و انسان." مجله فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران، ۴(۲)، ۲۰۱-۲۱۳.
کاوه، ش.، صادقی ماهونک، ع.، قربانی، م.، جعفری، م.،و  سرابندی، خ. (۱۳۹۷). "بهینه سازی تولید پپتیدهای آنتی‌­اکسیدان توسط هیدرولیز آنزیمی پروتئین دانه شنبلیله." علوم و صنایع غذایی، ۱۵(۸۴)، ۷۵-۸۸.
میردامادی، س.، سلیمان زاده، ن.، میرزایی، م.، و مطهری، پ. (۱۳۹۶). "پپتیدهای زیست فعال: فرآیند تولید، اثرات سلامت بخشی و کاربرد به عنوان افزودنی‌­های طبیعی در تولید غذاهای فراسودمند." بهداشت مواد غذایی، ۷(۱)، ۱-۱۹.
میرزایی، س.،گراوند، ف.، و کرمی نیا، ا. (۱۳۹۳). "نحوه تولید و کاربردهای پپتیدهای زیست فعال." اولین همایش ملی میان وعده­‌های غذایی، پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی.
Agyei, D., and Danquah, K.M. (2011). “Industrial-scale manufacturing of pharmaceutical-grade bioactive peptides.” Biotechnology Advances, 29(3), 272-277.
Agyei, D., and Danquah, K.M. (2012). “Rethinking food-derived bioactive peptides for antimicrobial and immunomodulatory activities.” Trends in Food Science & Technology, 23(2), 62-69.
Aluko, R.E. (2012). “Bioactive peptides. Functional foods and nutraceuticals.” Springer Verlag, New York.
Boukil, A., Suwal, S., Chamberland, J., Poulioti, Y., and Doyen, A. (2018). “Ultrafiltration performance and recovery of bioactive peptides after fractionation of tryptic hydrolysate generated from pressure-treated β-lactoglobulin.” Journal of Membrane Science, 556, 42-53.
Chakrabarti, S., and Wu, J. (2016). “Bioactive peptides on endothelial function.” Food Science and Human Wellness, 5(1), 1-7.
Chaves-López, C., Serio, A., Paparella, A., Martuscelli, M., Corsetti, A., and et al. (2014). “Impact of microbial cultures on proteolysis and release of bioactive peptides in fermented milk.” Food Microbiology, 42, 117-121.
Dionysius, D.A., and Milne, J.M. (1997). “Antibacterial peptides of bovine lactoferin: purification and characterization.” Journal of Dairy Science, 80, 667-674.
Fosgerau, K., and Ohshima, T. (2015). “Peptide therapeutics: current status and future directions.” Drug Discovery Today, 20, 122–128.
Guaadaoui, A., Benaicha, S., Elmajdoub, N., Bellaoui, M., and Hamal, A. (2014). “What is a bioactive compound? A combined definition for a preliminary consensus.” International Journal of Nutrition and Food Sciences, 3(3), 174-179.
Harnedy, P.A., and FitzGerald, R.J. (2012). “Bioactive peptides from marine processing waste and shellfish: A review.” Journal of Functional Foods, (4), 6-24.
Lau, J.L., and Dunn, M.K. (2018). “Therapeutic peptides: historical perspectives current development trends and future directions.” Bioorganic & Medicinal Chemistry Journal, 26, 2700–2707.
Miquel, E., Gomez, J.A., Aleqria, A., Barbera, R., Farre, R., and et al. (2005). “Identification of casein phosphopeptides released after simulated digestion of milk based infant formulas.” Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53, 3426 -3433
Mohanty, D.P., Mohapatra, S., Misra, S., and Sahu, P.S. (2016). “Milk derived bioactive peptides and their impact on human health – A review.” Saudi Journal of Biological Sciences, 23(5), 577-583.
Nikoo, M., and Benjakul, S. (2015). “Potential application of seafood-derived peptides as bifunctional ingredients antioxidant–cryoprotectant: A review.” Journal of Functional Foods, 10, 753-764.
Panyayai, T., Ngamphiw, C., Tongsima, S., Mhuantong, W., Limsripraphan, W., and et al. (2019). “FeptideDB: A web application for new bioactive peptides from food protein.” Heliyon, 5(7), 1-8.
Sanchez, A., and Vazquez, A. (2017). “Bioactive peptides: A review.” Food Quality and Safety, 1, 29-46.
Sarmadi, B.H., and Ismail, A. (2010). “Antioxidative peptides from food proteins: a review.” Peptides, 31, 1949-1956
Shahidi, F., and Zhong, Y. (2008). “Bioactive Peptides.” Journal of AOAC International, 91, 914-931.
Singh, B.P., Vij, S., and Hati, S. (2014). “Functional significance of bioactive peptides derived from soybean.” Peptides, 54, 171-179.
Teschemacher, H., Koch, G., and Brantl, V. (1997). “Milk protein-derived opioid receptor ligands.” Biopolymers, 43, 99-117.
Tüysüz, B., Cakir, O., and Sahin, E. (2019). “Bioactive Peptides: Formation and Impact Mechanisms.” 3rd International Conference on Advanced Engineering Technologies, 19-21.
Walther, B., and Sieber, R. (2011). “Bioactive proteins and peptides in foods.” International Journal of Vitamin and Nutrition Research, 81, 181-192.
Zhang, X., Chen, F., and Wang, M. (2015). “Bioactive Substances of Animal Origin.” Handbook of Food Chemistry, 1-21.