مروری بر تنش گرمایی در جوجه‌های گوشتی و نقش عوامل تغذیه‌ای و افزودنی‌ها در کنترل آن

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی، گروه مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری تخصصی تغذیه طیور، گروه مهندسی علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

تنش گرمایی به عنوان یکی از عوامل مخاطره‌آمیز در صنعت مرغداری، باعث کاهش رشد، ایجاد تلفات و به تبع آن کاهش میزان بهره‌وری می‌شود. مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای در خصوص اثرات استرس گرمایی بر رفاه و بهره‌وری طیور انجام شده است. پیامدهای منفی استرس گرمایی بر روی انواع مختلف طیور شامل کاهش در نرخ رشد، اشتها، مصرف خوراک و تأثیر منفی بر تخم‌گذاری و کاهش کیفیت گوشت و تخم‌مرغ می‌باشد. پرورش‌دهندگان طیور با به کارگیری روش‌های متعدد، مانند استفاده از راهکارهای تغذیه‌ای و نیز استفاده از روش‌های مدیریتی می‌توانند از اثرات نامطلوب این تنش‌ها بکاهند. در مطالعه حاضر، سعی شده است تا به تبیین برخی از عوامل تغذیه‌ای مانند اعمال محدودیت‌های خوراکی، تغییر میزان پروتئین جیره، توازن الکترولیتی جیره و استفاده از افزودنی‌هایی چون سلنیوم، ویتامین C، بتائین و نیز مکمل‌هایی جهت ایجاد توازن الکترولیتی و افزودنی‌ها در راستای کنترل تنش گرمایی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


آرشامی، ج. و حسابی نامقی، ع. (۱۳۷۷). "اثرات فیزیولوژیکی کلرید آمونیوم، کلرید پتاسیم و کلرید آمونیوم + کلرید پتاسیم بر الکترولیت ها، pH خون و میزان تلفات در جوجه­های گوشتی تحت تنش حرارتی حاد." علوم کشاورزی ایران، (۲)۲۹، 343-334.
تقی­لو، س.، زارعی، ا.، لطف‌الهیان، ه.، نوروزیان، ح.، معتمدی‌مطلق، م. و همکاران (1389). "بررسی تأثیر ویتامین C و بتائین بر سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی." دانش و پژوهش علوم دامی، ۷، 40-31.
سفلایی شهربابک، م، شیوازاد، م، مروج، ح. و کریمی ترشیزی، م.ا. (1396). "تأثیرگیاه دارویی رزماری بر عملکرد رشد، ویژگی‌های لاشه و برخی فراسنجه‌های خونی در جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی." تحقیقات دامپزشکی، (۴)۷۲، 425-434.
عزیز‌مسگری، ز.، دانشیار، م.، میرزا‌آقازاده، ع.، نجفی، غ. و فرهنگ‌پژوه، ف. (1396). "اثر بتائین بر عملکرد و ریخت‌شناسی روده کوچک جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی." تحقیقات تولیدات دامی، (۲)۶، 85-75.
قاسم‌پور، ب.، گلیان، ا. و حسن‌آبادی، ا. (1396). "اثر سطح پروتئین و توازن الکترولیتی جیرۀ پایانی بر عملکرد، فراسنجه‌های خون و ریخت‌شناسی رودۀ جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی." تولیدات دامی، (۳)۱۹، 726-711.
گلیان، ا.، سالارمعینی، م. و مظهری، م. (۱۳۸۸). "تغذیه طیور" انتشارات شرکت پژوهش و توسعه کشاورزی کوثر، تهران.
مروت، م. و سالار‌معینی، م. (1392). "تأثیر سطوح مختلف محدودیت غذایی بر عملکرد و دمای بدن جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی." پژوهش­‌های علوم دامی، (۲)۲۳، 38-23.
هاشمی، س.، دستار، ب.، حسنی، س. و جعفری‌آهنگری، ی. (۱۳۹۰). "پاسخ فیزیولوژیکی جوجه خروس‌های گوشتی به سطوح مختلف پروتئین جیره و محدودیت غذایی در شرایط تنش گرمایی حاد." پژوهش‌های تولیدات دامی، (۴)۲، 11-1.
Abu-Dieyeh, Z.H.M. ( 2006). “Effect of choronic heat stress and long-term feed restriction on broiler performance.” Journal of Poultry Science, 5(2), 185-190.
Ahmad, T., and Sarwar M. )2006(. “Dietary electrolyte balance: implications in heatstressed broilers.” World Poultry Science Journal, 62, 638-653.
Ahmad, T., Sarwar, M., Mahr-un-Nisa, M., Ahsan-ul-Haq, A., and Zia-ul-Hasan, Z. (2005). “Influence of varying sources of dietary electrolytes on the performance of broilers reared in a high temperature environment.” Animal Feed Science and Technology, 120, 277–298.
Bartlett, J.R., Smith, M.O. (2003) “Effects of different levels of zinc on the performance and immunocompetence of broilers under heat stress.” Poultry Science, 82, 1580-1588.
Bolea-Fernandez, E., Balcaen, L., Resano, M., and Vanhaecke, F. )2017(. “Overcoming spectral overlap via inductively coupled plasma-tandem mass spectrometry (ICP-MS/MS). A tutorial review.” Journal of Analytical Atomic Spectrometry, 32, 16601679.
Borges, S.A., Fischer, A.V., Silva, D.A., Majorka, A., Hooge, D.M., and et al. (2004) “Physiological responses of broiler chickens to heat stress and dietary electrolyte balance (Sodium plus potassium minus chloride, milliequivalents per kilogram).” Poultry Science, 83, 1551-1558.
Bowen, S.J., Washburn, K.W., and Huston, T.M. (1984) “Involvement of the thyroid gland in the response of the young chickens to heat stress.’ Poultry Sci.ence, 63, 66-69.
Brake, J. )1989(. “The role of ascorbic acid in poultry production:Ascorbic acid , stress and immunity.” Zootenica International, 1,37-62.
Cooper, M.A., and Washburn, K.W.)1998(. “The relationships of body temperature to weight gain,feed consumption, and feed utilization inbroilers under heat stress.” Poultry Science, 77, 237-242.
Esteva-Garcia, E., and Mack, S.)2000(. “The effect of DL-methionine and betaine on growth performance and carcass characteristics in broilers.” Animal Feed Science and Technology, 87, 151-159.
Gonzalez-Esquerra, R., and Leeson, S. (2005). “Effects of acute versus chronic heat stress on broiler response to dietary protein.” Poultry Science, 84, 1562–1569.
Honarbakhsh, S., Zaghari, M., and Shivazad, M. (2007). “Can Exogenous Betaine Be an Effective Osmolyte in Broiler Chicks under Water Salinity Stress?.” Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 20(11), 1729-1737.
Hajati, H., Nassiri-Moghaddam, H., and Nassiri, M.R. (2015). “The effect of grape seed extract and vitamin C feed supplementation on some blood parameters and HSP70 gene expression of broiler chickens suffering from chronic heat stress.” Italian Journal of Animal Science, 14, 3273-3281.
Hassan, A.M., Abd Elazeem, M.H., Hussein, M.M., Osman, M.M., and Abd El-Wahed, Z.H. (2007). “Effect of chronic heat stress on broiler chicks performance and immune system.” SCVMJ, 12, 55-68.‏
Hassan, R.A., Soliman, E.S., Hamad, R.T., El-Borady, O.M., Ali, A.A., and et al. (2020). “Selenium and nano-selenium ameliorations in two breeds of broiler chickens exposed to heat stress.” South African Journal of Animal Science, 50(2), 215-232.
Hernandez, F., Madrid, J., Garcia, V., Orengo, J., Megias, M.D. (2004). “Influence of two plant extracts on broilers performance, digestibility, and digestive organ size.” Poultry Science, 83, 169- 174.
Hruby, M., Hamre, M.L., and Coon, C.N. (1995). “Predicting amino acid requirements for broilers at 21.1 C º and 32.2 C º C.” Journal of Applied Poultry Research, 4: 395-401.
Laudadio, V., Passantino, L., Perillo, A., Lopresti, G., Passantino, A., and et al. (2012). “Productive performance and histological features of intestinal mucosa of broiler chickens fed different dietary protein levels.” Poultry Science, 91, 265–270.
Lin, H., Decuypere, E., and Buyse, J. (2006). “Acute heat stress induces oxidative stress in broiler chickens.” Comparative Biochemistry and Physiology - Part A: Molecular & Integrative Physiology, 144(1), 11-17.
Mahmoud, K.Z., and Edens, F.W. )2003(. “Influence of selenium sources on age related and mild heat stress-related changes of blood and liver glutathione redox cycle in broiler chickens (Gallus domesticus).” Comparative Biochemistry and Physiology B, 136, 921-934.
Maini, S., Rastogi, S.K., Korde, J.P, Madan, A.K., and Shukla, S.K. (2007). “Evaluation of oxidative stress and its amelioration through certain antioxidant in broiler during summer.” Poultry Science, 44, 347-349.
Mc Kee, J.S., and Harrison, P.C. )1995(. “Effect of supplemental ascorbic acid on the performance of the broiler chicken exposed to multiple concurrent stressors.” Poultry science, 74, 1772-1785.
Miller, L., and Qureshi, M.A. (1992). “Induction of heat-shock proteins and phagocytic function of chicken macrophage following in vitro heat exposure.” Veterinary Immunology and Immunopathology, 30(2-3),179-191.
Musharaf, N.A., and Latshaw, J.D. (1999). “Heat increment as affected by protein and amino acid nutrition.” World’s Poultry Science Journal, 55, 233–240.
Olfati, A., Mojtahedin, A., Sadeghi, T., Akbari, M. and Martínez-Pastor, F. (2017). “Comparison of growth performance and immune responses of broiler chicks reared under heat stress, cold stress and thermoneutral conditions.” Spanish Journal of Agricultural Research, 16(2), 0505.
Petek, M. (2000). “The effects of feed removal during the day on some production traits and blood parameters of broilers.” Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 24, 447-452.
Sahin, K., Orhan, C., Akdemir, F., Tuzcu, M., Iben, C., and et al. (2012). “Resveratrol protects quail hepatocytes against heat stress: modulation of the Nrf2 transcription factor and heat shock proteins.” Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 96, 66-74.
Sahin, K., Orhan, C., Smith, M.O., and Sahin, N. (2013). “Molecular targets of dietary phytochemicals for the alleviation of heat stress in poultry.” World's Poultry Science Journal, 69, 113-123.
Sahin, N., Onderci, M., Sahin, K., and Kuck, O. (2008). “Supplementation with Organic or Inorganic Selenium in Heat – GetInfo.” Biological Trace Element Research, 122, 229-237.
Sarica, S., and Özdemir, D., (2018). “The effects of dietary oleuropein and organic selenium supplementation in heat-stressed quails on tonic immobility duration and fluctuating asymmetry.” Italian Journal of Animal Science, 17(1), 145-152.
Shehata, A.M., Saadeldin, I.M., Tukur, H.A., and Habashy, W.S. (2020). “Modulation of heat-shock proteins mediates chicken cell survival against thermal stress.” Animals, 10(12), 2407.‏
Teeter, R.G., and Belay, T. (1996). “Broiler management during heat stress.” Animal Feed Science and Technology, 58, 127–142.
Waldroup, P.W., Mitchell, R.J., Payne, J.R., and Hazen, K.R. (1976). “Performance of chicks fed diets formulated to minimize excess levels of essential amino acids.” Poultry Science, 55, 243–253.
Yahav, S.A. (2000). “Domestic fowl-strategies to confront environmental conditions.” Avian and Poultry Biology Reviews Journal, 11,81–95.
Yang, J., Liu, L., Sheikhahmadi, A., Wang, Y., Li, C., and et al, (2015). “Effects of corticosterone and dietary energy on immune function of broiler chickens.” Plos One, 10, 1-14.
Zulkifli, I., Che Norma, M.T., Isref D.A., and Omar, A.R. (2000). “The effect of early age feed restriction on subsequent response to high environment temperatures in female broiler chickens.” Poultry Science, 79, 1401-1407.