مروری اجمالی بر کاربردهای بیوسنسور در علوم مختلف و کشاورزی

نوع مقاله : مقاله علمی- ترویجی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

بیوسنسور یا حسگر زیستی، عبارت است از ابزار ردیابی که یک عضو حسگر بیولوژیکی (bioreceptor) را با یک القاگر (transducer)ترکیب می‌کند.bioreceptor  از یک دریافت‌کننده زیستی و مولکول بیولوژیکی مثل بافت، میکروارگانیسم، اندام‌ها، دریافت‌کننده‌های سلولی، آنتی‌بادی، آنزیم و نوکلئیک اسید تشکیل‌شده که مولکول هدف (analyte) را تشخیص می‌دهد و القاگر آن را به سیگنال‌های قابل‌اندازه‌گیری تبدیل می‌کند. این ترکیب قادر است ماده هدف را بدون کاربرد معرف‌ها شناسایی کند. Transducer یا القاگر قادر است که تشخیص زیستی را به یک سیگنال قابل‌اندازه‌گیری تبدیل کند که به‌طور مشخص این عمل به‌وسیله اندازه‌گیری تغییراتی که در bioreceptor اتفاق می‌افتد انجام می‌شود. اولین بیوسنسور، الکترودهای آنزیمی بود که برای تشخیص غلظت گلوکز به کار رفت. گلوکز به خاطر نقش آن در پروسه متابولیکی انسان اهمیت خاصی دارد. اندازه‌گیری سطح گلوکز در خون بیماران دیابتی ضروری است. در بیوسنسورهای رایج گلوکز امروزی بیمار خودش می‌تواند چند قطره از خون خود را گرفته با فروبردن بیوسنسور در آن غلظت گلوکز در ظرف یک دقیقه اندازه‌گیری کند. از کاربردهای مهم بیوسنسور می‌توان موارد ذیل را ذکر نمود: تشخیص پزشکی مثل دیابت، آنالیز DNA بیماران سرطانی، داروسازی، کشاورزی، باغبانی و دامپزشکی (ردیابی بقایای قارچ‌کش‌ها)، کنترل پروسه تولید و کنترل تخمیر، میکروبیولوژی و ردیابی ویروس‌ها و باکتری‌ها، کنترل آلودگی و ردیابی آن همچون ردیابی مولکول‌های سمی هوا و یا بیوسنسوری D که برای ردیابی شایع‌ترین داروهای غیرقانونی مانند کوکائین، هروئین و اکستازی، ردیابی مناطق مین‌گذاری، گازهای سمی و صنعتی، مواد منفجره، مواد معدنی و سلاح‌های بیوشیمیایی به کار می‌رود.

کلیدواژه‌ها